Η εκ περιτροπής άσκηση των δικαιωμάτων ψήφου εντός του Διοικητικού Συμβουλίου

1 Ιανουαρίου 2023

Πώς λειτουργεί το σύστημα της εκ περιτροπής άσκησης των δικαιωμάτων ψήφου εντός του Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΚΤ;

Το σύστημα της εκ περιτροπής άσκησης των δικαιωμάτων ψήφου αφορά την κατανομή των δικαιωμάτων ψήφου μεταξύ των μελών του Διοικητικού Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Το Διοικητικό Συμβούλιο, το ανώτατο όργανο λήψης αποφάσεων της ΕΚΤ, είναι αρμόδιο για τον καθορισμό των επιτοκίων και την άσκηση της νομισματικής πολιτικής. Αποτελείται από τα έξι μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής και τους 20 διοικητές των εθνικών κεντρικών τραπεζών των χωρών της ζώνης του ευρώ. Η ένταξη της Λιθουανίας στη ζώνη του ευρώ το 2015 είχε ως αποτέλεσμα τη μεταβολή του τρόπου άσκησης των δικαιωμάτων ψήφου, όπως είχε ορίσει το Διοικητικό Συμβούλιο τον Δεκέμβριο του 2002.

Γιατί είναι απαραίτητη η εκ περιτροπής άσκηση των δικαιωμάτων ψήφου;

Η εκ περιτροπής άσκηση των δικαιωμάτων ψήφου επιτρέπει στο Διοικητικό Συμβούλιο να διατηρεί την ικανότητά του να αναλαμβάνει δράση, χωρίς να επηρεάζεται από τη σταδιακή αύξηση του αριθμού των χωρών της ζώνης του ευρώ και, κατά συνέπεια, του αριθμού των μελών του Διοικητικού Συμβουλίου. Σύμφωνα με τις συνθήκες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το σύστημα της εκ περιτροπής άσκησης των δικαιωμάτων ψήφου έπρεπε να τεθεί σε εφαρμογή από τη στιγμή που το Διοικητικό Συμβούλιο θα αριθμούσε περισσότερα από 18 μέλη. Αυτό συνέβη την 1η Ιανουαρίου 2015 όταν η Λιθουανία εντάχθηκε στη ζώνη του ευρώ.

Ποιοι διοικητές έχουν δικαίωμα ψήφου έναν δεδομένο μήνα και ποιοι όχι;

Οι χώρες της ζώνης του ευρώ κατανέμονται σε ομάδες ανάλογα με το μέγεθος της οικονομίας και του χρηματοπιστωτικού τομέα τους. Προκειμένου να καθοριστεί σε ποια ομάδα θα συμμετείχε ο διοικητής κάθε εθνικής κεντρικής τράπεζας, ορίστηκε συγκεκριμένη κατάταξη. Οι διοικητές των χωρών που καταλαμβάνουν τις πέντε πρώτες θέσεις στην κατάταξη – επί του παρόντος, η Γερμανία, η Γαλλία, η Ιταλία, η Ισπανία και οι Κάτω Χώρες – μοιράζονται τέσσερα δικαιώματα ψήφου. Όλοι οι άλλοι (15 μετά την ένταξη της Κροατίας την 1η Ιανουαρίου 2023) μοιράζονται 11 δικαιώματα ψήφου. Οι διοικητές ασκούν τα εν λόγω δικαιώματα ψήφου εκ περιτροπής σε μηνιαία βάση.

Μπορούσε να έχει αναβληθεί η εφαρμογή του νέου συστήματος;

Όχι, γιατί κάτι τέτοιο θα συνιστούσε παράβαση των συνθηκών της ΕΕ. Στην αρχική απόφαση προβλεπόταν δυνατότητα αναβολής της εφαρμογής του νέου συστήματος (μέχρι τη στιγμή που οι χώρες μέλη της ζώνης του ευρώ θα υπερέβαιναν τις 18), όμως η δυνατότητα αυτή είχε όμως εξαντληθεί. Δεν μπορούσε να υπάρξει περαιτέρω αναβολή.

Πριν από την 1η Ιανουαρίου 2015 ίσχυε η αρχή «ένα μέλος, μία ψήφος». Με το σύστημα της εκ περιτροπής άσκησης των δικαιωμάτων ψήφου υπάρχουν τρεις διαφορετικές κατηγορίες μελών του Διοικητικού Συμβουλίου. Επηρεάζει αυτή η εξέλιξη τις συζητήσεις μεταξύ των μελών και τη διαδικασία λήψης αποφάσεων;

Όλα τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου συμμετέχουν στις συνεδριάσεις και έχουν το δικαίωμα να λάβουν τον λόγο, επομένως σε ό,τι αφορά τους όρους διεξαγωγής των συζητήσεων τίποτα δεν έχει αλλάξει. Εφόσον το Διοικητικό Συμβούλιο λαμβάνει τις περισσότερες αποφάσεις του με συναίνεση, και διαπνεόμενο από πνεύμα συνεργασίας, δεν έχουν γίνει αλλαγές ούτε σε ό,τι αφορά τη διαδικασία λήψης αποφάσεων. Φυσικά, η αρχή «ένα μέλος, μια ψήφος» ισχύει για όσους έχουν δικαίωμα ψήφου τη συγκεκριμένη στιγμή.

Έχουν τα μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής μόνιμο δικαίωμα ψήφου;

Ναι, τα μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής της ΕΚΤ έχουν μόνιμο δικαίωμα ψήφου.

Πώς συγκρίνεται, για παράδειγμα, το σύστημα άσκησης των δικαιωμάτων ψήφου της ΕΚΤ με το αντίστοιχο σύστημα της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ;

Το σύστημα που χρησιμοποιεί η Ομοσπονδιακή Επιτροπή Ανοικτής Αγοράς (Federal Open Market Committee - FOMC) της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ μοιάζει πολύ με το σύστημα που χρησιμοποιεί η ΕΚΤ. Η FOMC έχει 12 μέλη με δικαίωμα ψήφου, εκ των οποίων τα επτά είναι μέλη του Συμβουλίου των Διοικητών με μόνιμο δικαίωμα ψήφου, όπως συμβαίνει και με τα μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής εντός του Διοικητικού Συμβουλίου. Ο πρόεδρος της Ομοσπονδιακής Τράπεζας της Νέας Υόρκης έχει μόνιμο δικαίωμα ψήφου, οι πρόεδροι των Ομοσπονδιακών Τραπεζών του Σικάγο και του Κλήβελαντ ασκούν το δικαίωμα ψήφου κάθε δύο έτη και οι πρόεδροι των Ομοσπονδιακών Τραπεζών των υπόλοιπων εννέα περιφερειών ασκούν το δικαίωμα ψήφου κάθε τρία έτη. Σε αντίθεση με το σύστημα της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ το οποίο προβλέπει την εκ περιτροπής άσκηση των δικαιωμάτων ψήφου σε ετήσια βάση, η εκ περιτροπής άσκηση των δικαιωμάτων ψήφου από τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΚΤ γίνεται σε μηνιαία βάση.