Oświadczenie EBC w sprawie strategii polityki pieniężnej

1. Od ostatniego przeglądu strategii, który odbył się w roku 2003, w gospodarce strefy euro i w gospodarce światowej nastąpiły głębokie zmiany strukturalne. Malejący trend wzrostu gospodarczego, który można powiązać z wolniejszym wzrostem wydajności i czynnikami demograficznymi, oraz pozostałości światowego kryzysu finansowego spowodowały spadek realnej stopy procentowej równowagi. Przez to Europejskiemu Bankowi Centralnemu (EBC) i innym bankom centralnym zmniejszyły się możliwości osiągania wyznaczonych celów wyłącznie za pomocą zmieniania podstawowych stóp procentowych. Źródłem dodatkowych wyzwań dla prowadzenia polityki pieniężnej są globalizacja, transformacja cyfrowa, czynniki zagrażające zrównoważeniu środowiskowemu oraz zmiany zachodzące w systemie finansowym.
2. Zarówno kierunek strategii polityki pieniężnej EBC, jak i jej granice wyznacza mandat EBC określony w Traktacie o Unii Europejskiej i Traktacie o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Głównym celem EBC jest utrzymywanie stabilnego poziomu cen. O ile nie koliduje to z tym celem, Eurosystem ma także wspierać ogólne polityki gospodarcze w UE, żeby przyczyniać się do osiągnięcia jej celów wskazanych w art. 3 Traktatu o Unii Europejskiej. Do tych celów należą: zrównoważony wzrost gospodarczy, wysoce konkurencyjna społeczna gospodarka rynkowa ukierunkowana na pełne zatrudnienie i postęp społeczny, a także wysoki stopień ochrony i poprawy jakości środowiska naturalnego. Eurosystem przyczynia się też do sprawnej realizacji polityk prowadzonych przez właściwe organy w odniesieniu do nadzoru ostrożnościowego nad instytucjami kredytowymi i do stabilności systemu finansowego.
3. Rada Prezesów potwierdza, że właściwym miernikiem sytuacji cenowej na potrzeby oceny, czy został osiągnięty cel w zakresie stabilności cen, pozostaje zharmonizowany wskaźnik cen konsumpcyjnych HICP. Rada Prezesów jest jednak świadoma, że dla lepszego zobrazowania stopy inflacji doświadczanej przez gospodarstwa domowe należałoby do wskaźnika HICP włączyć koszty użytkowania mieszkań przez właścicieli. Jako że ich pełne włączenie do wskaźnika HICP to przedsięwzięcie wieloletnie, tymczasem przy ocenie swojej polityki pieniężnej Rada Prezesów będzie brać pod uwagę – w ramach szerszego zestawu dodatkowych wskaźników – miary inflacji obejmujące wstępne szacunki tych kosztów.
4. Bufor inflacyjny ponad poziom 0% daje polityce pieniężnej pole manewru do obniżenia stóp w razie niekorzystnego rozwoju sytuacji oraz margines bezpieczeństwa chroniący przed ryzykiem deflacji dzięki dodatniemu oddziaływaniu takiego bufora na poziom trendu nominalnych stóp procentowych. Doświadczenie uzyskane od 2003 roku jeszcze uwypukliło ważną makroekonomiczną rolę bufora inflacyjnego. W szczególności wyraźny i przewlekły trend spadkowy realnej stopy procentowej równowagi oznacza, że możliwości kształtowania polityki pieniężnej częściej będą ograniczane przez dolną granicę efektywności nominalnych stóp procentowych. Za stosowaniem bufora inflacyjnego przemawiają także: większa łatwość dostosowań makroekonomicznych między krajami strefy euro, sztywność płac nominalnych w dół oraz potencjalny błąd pomiaru.
5. Rada Prezesów uważa, że utrzymaniu stabilności cen najbardziej sprzyja dążenie do inflacji wynoszącej 2% w średnim okresie. Do tego celu Rada będzie podchodzić symetrycznie. To znaczy, że uważa odchylenie od celu w górę za równie niepożądane co odchylenie w dół. Ten 2‑procentowy cel inflacyjny pozwala na wyraźne zakotwiczenie oczekiwań inflacyjnych, co jest bardzo ważne dla utrzymania stabilności cen.
6. Żeby utrzymać symetryczność celu inflacyjnego, Rada Prezesów stwierdza, że należy mieć na uwadze konsekwencje istnienia dolnej granicy efektywności. Chodzi w szczególności o to, że kiedy gospodarka działa blisko tej granicy, wtedy niedopuszczenie do tego, żeby odchylenie w dół stopy inflacji od celu inflacyjnego się utrwaliło, wymaga szczególnie mocnych lub długotrwałych środków polityki pieniężnej. Może to również oznaczać, że przez pewien przejściowy okres inflacja będzie umiarkowanie przekraczać cel.
7. Rada Prezesów potwierdza, że jej strategia polityki pieniężnej ma horyzont średniookresowy. To pozwala pominąć nieuniknione krótkookresowe odchylenia inflacji od celu oraz opóźnienia i niepewność związane z transmisją polityki pieniężnej do gospodarki i przekładaniem się tej polityki na inflację. Pojęcie nastawienia średniookresowego jest elastyczne, co wiąże się z tym, że dobór właściwej reakcji polityki pieniężnej na odchylenie inflacji od celu zależy od kontekstu oraz od źródła, skali i czasu trwania tego odchylenia. Pozwala to także Radzie Prezesów uwzględniać w swoich decyzjach dotyczących polityki pieniężnej inne czynniki istotne dla ochrony stabilności cen.
8. EBC będzie kształtować swoją politykę pieniężną tak, żeby zapewnić stabilizację inflacji na docelowym poziomie 2% w średnim okresie. Głównym instrumentem polityki pieniężnej jest zestaw podstawowych stóp procentowych EBC. Ze względu na istnienie dolnej granicy efektywności podstawowych stóp procentowych Rada Prezesów będzie także stosować inne instrumenty, w tym szczególnie zapowiedzi dotyczące polityki pieniężnej, skup aktywów i dłuższe operacje refinansujące, odpowiednio do okoliczności. Będzie też nadal elastycznie reagować na pojawianie się nowych wyzwań i w razie potrzeby rozważy zastosowanie nowych instrumentów, jeśli okaże się to konieczne do utrzymania stabilności cen.
9. Rada Prezesów opiera swoje decyzje w sprawie polityki pieniężnej, w tym badanie ich współmierności i potencjalnych skutków ubocznych, na całościowej ocenie wszystkich istotnych czynników. Podstawą tej oceny są dwie wzajemnie powiązane dziedziny analizy: ekonomiczna oraz monetarna i finansowa. W tym schemacie analiza ekonomiczna skupia się na kształtowaniu się wskaźników realnych i nominalnych, natomiast analiza monetarna i finansowa – na wskaźnikach pieniężnych i finansowych, ze szczególnym uwzględnieniem funkcjonowania mechanizmu transmisji polityki pieniężnej oraz potencjalnych zagrożeń dla średniookresowej stabilności cen wynikających z zaburzeń równowagi finansowej i z czynników monetarnych. Ze względu na to, jak wszechobecne są powiązania między stroną makroekonomiczną a finansową w procesach gospodarczych, monetarnych i finansowych, należy w pełni ująć współzależności występujące między obiema dziedzinami analizy. Ten schemat odzwierciedla zmiany, jakim uległa analiza monetarna i finansowa EBC od 2003 roku, znaczenie monitorowania mechanizmu transmisji przy kalibracji instrumentów polityki pieniężnej oraz świadomość, że stabilność finansowa jest jednym z warunków stabilności cen.
10. Zmiana klimatu ma ogromne konsekwencje dla stabilności cen, gdyż wpływa na strukturę gospodarki i systemu finansowego oraz dynamikę ich cykli. Przeciwdziałanie zmianie klimatu to wyzwanie globalne oraz jeden ze strategicznych priorytetów UE. Rada Prezesów chce w granicach swojego mandatu dążyć do tego, żeby Eurosystem w pełni brał pod uwagę – zgodnie z celami i założeniami klimatycznymi UE – konsekwencje zmiany klimatu i przechodzenia na gospodarkę niskoemisyjną dla polityki pieniężnej i bankowości centralnej. W związku z tym zobowiązała się realizować ambitny plan działań klimatycznych. Rada Prezesów nie tylko kompleksowo włączy czynniki klimatyczne do swojej oceny polityki pieniężnej, lecz także zmodyfikuje ramy operacyjne tej polityki w zakresie ujawniania informacji, oceny ryzyka, skupu aktywów sektora przedsiębiorstw oraz zasad dotyczących zabezpieczeń.
11. Sposób komunikowania decyzji o polityce pieniężnej poprzez oświadczenie w sprawie polityki pieniężnej, konferencję prasową, Biuletyn Ekonomiczny oraz relacje z posiedzeń dotyczących polityki pieniężnej zostanie zmodyfikowany, żeby odzwierciedlić zrewidowaną strategię. Uzupełnieniem powyższych narzędzi przekazu będą warstwowe, graficzne komunikaty skierowane do szerokiego odbiorcy, niezbędne do tego, żeby społeczeństwo rozumiało działania EBC i miało do nich zaufanie. Opierając się na pozytywnym doświadczeniu ze „spotkań na słuchanie”, Rada Prezesów zamierza uczynić wydarzenia z zakresu komunikacji zewnętrznej stałym elementem interakcji Eurosystemu z opinią publiczną.
12. Rada Prezesów zamierza okresowo oceniać odpowiedniość swojej strategii polityki pieniężnej. Następna ocena jest przewidziana na rok 2025.